Aby szybko i sprawne uzyskać decyzję o przebiegu i lokalizacji urządzeń wodno-kanalizacyjnych należy w mojej ocenie podjąć zmiany legislacyjne. Można zaproponować dwa rozwiązania dla tych działań. Po pierwsze, skorzystać można z dotychczasowych wzorców zapisanych w spec ustawach: drogowej czy kolejowej, tworząc spec ustawę tylko i wyłącznie dla przebiegu urządzeń wodno-kanalizacyjnych. Po drugie, aby przyspieszyć budowę kanalizacji i wodociągów w Warszawie (i nie tylko), należy podjąć działania legislacyjne zmierzające do uchwalenia ustawy nowelizującej akty prawne stanowiące podstawę do prowadzenia inwestycji wodno-kanalizacyjnych (m.in. Ustawę o gospodarce nieruchomościami, Ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym). W mojej ocenie poza koniecznością ogólnej, systemowej refleksji w tym zakresie, który wskazuję w poniższych propozycjach prawnych, można dokonać paru prostych zmian, które mogą inwestycje takie usprawnić.

Zaznaczam, że chodzi o zmiany dotyczące sposobu procedowania w sprawach o ustalenie lokalizacji celu publicznego i ich dalszego etapu w postaci decyzji o wywłaszczeniu; nie jest zaś celem  wpływanie na chociażby sposób wydawania decyzji o warunkach zabudowy (w związku z korelacją tych przepisów na mocy art. 64 ust.1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) – w tych ostatnich sprawach, jak i w szerszym temacie planowania zagospodarowania przestrzennego, potrzeba jest głębsza, patrz bardziej czasochłonna dyskusja  – powiedział Paweł Lenarczyk, Inicjatywa Tak dla kanalizacji i wodociągów

 Moje proste propozycje, by usprawnić budowę sieci wodno-kanalizacyjnych, to:

1)   ustanowienie adresu z katastru jako jedynego właściwego do doręczeń (z fikcją doręczenia włącznie) w sprawach związanych z wydaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego i w sprawach o wywłaszczenie, a najlepiej we wszystkich sprawach administracyjnych dotyczących nieruchomości;

2)   uzupełnienie art. 53 ust.1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (informacja o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego) o hipotezę sytuacji, w której decyzja o lokalizacji celu publicznego bezpośrednio dotyczy nieruchomości  o nieustalonym stanie prawnym albo z ujawnionym właścicielem nieżyjącym, bez przeprowadzonego postępowania spadkowego, tak, żeby nie było wątpliwości, że przy wydawaniu decyzji lokalizacyjnej organ nie musi podejmować wysiłku w celu ustalenia uprawnionych;

3)   wprowadzenie zmiany w Ustawie o gospodarce nieruchomościami polegającej na tym, że negocjacje z potencjalnie wywłaszczonymi (art. 115 ust.2 u.g.n.)  i ogłoszenie dotyczące nieruchomości z nieustalonym stanem prawnym (art. 114 ust.4 u.g.n.), zarządza się od razu po złożeniu wniosku o wydanie decyzji lokalizacyjnej, zamiast czekać do jej uprawomocnienia. Tym samym dwumiesięczny termin przewidziany w Ustawie o gospodarce nieruchomościami może biec równolegle z samym postępowaniem, a sam proces wywłaszczenia można rozpocząć natychmiast po uprawomocnieniu się decyzji lokalizacyjnej – rozwiązanie oszczędza  nie tylko czas, ale daje również dodatkową szansę, że potencjalny właściciel ujawni się w katastrze lub zakończy postępowanie spadkowe przed wywłaszczeniem;

4)   wprowadzenie wprost zasady wobec uzgodnień z podmiotami określonymi w art. 53 ust.4 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, że odmowa uzgodnienia może być motywowana:

a)  sprzecznością wniosku z wskazanym przez organ przepisem prawa,

b) ważnym interesem społecznym, szczegółowo opisanym przez organ w uzasadnieniu odmowy uzgodnienia.

Wspomniany wymóg teoretycznie da się wyprowadzić z przepisów Kodeksu postepowania administracyjnego, (art. 124 § 2 k.p.a. w zw. z art. 106 § 5 k.p.a., art. 7 k.p.a.), tym niemniej biorąc pod uwagę praktykę uzgodnień, zapis taki może ograniczać  nadmierne ambicje organów upoważnionych do działania w ramach współkompetencji.

Ponadto w zakresie uzgodnień należałoby wprowadzić zasadę, że w wypadku uchylenia postanowienia o odmowie udzielenia uzgodnienia i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia, wciąż obowiązuje zasada milczącej zgody, jeżeli organ nie zajmie stanowiska w okresie 2 tygodni (art. 53 ust. 5 u.g.n.), tym razem od daty przekazania (o obecnym, odmiennym stanie prawnym, patrz: wyrok NSA z dn.13.08.14 r., II OSK 441/13).

Uwaga: ww. założenia to propozycje i kierunki, nad którymi mógłby dalej pracować ustawodawca. W trakcie prac Inicjatywy ww. katalog może ulec zmianie. Wszystkie aktualne pomysły będą publikowane na niniejszej stronie. Serdecznie zapraszam do twórczego kontaktu i dzielenia się swoimi spostrzeżeniami i pomysłami.

Poniżej wskazuję też trudniejsze zagadnienia, związane z inwestycjami w sieci wodno-kanalizacyjnymi, wymagające pogłębionej refleksji ustawodawcy i wypracowania praktycznych rozwiązań (w celu uniknięcia nadmiernej rozwlekłości operuję hasłami).

1. Problem relacji pomiędzy gminą, a przedsiębiorstwem wodno – kanalizacyjnym, zwłaszcza przedsiębiorstwem prywatnym, w kontekście planu rozwoju i modernizacji urządzeń (art. 21 ust.1  Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków) i obowiązku budowy wspomnianych urządzeń zgodnie ze studium i planem miejscowym (art. 15 ust.1 Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków):
   1. braku mechanizmu pozwalającego na narzucenie sporządzenia i wykonania planu przedsiębiorcom niezależnym od gminy;
   2. problem planów dotyczących rozwoju sieci obejmującej wiele gmin.

1. Problemy systemu wywłaszczenia na cele publiczne :
   1. model wysokości odszkodowania,  w szczególności przy konieczności zmiany ośrodka życiowego (wartość rynkowa wywłaszczanej nieruchomości vs. premia za utracone miejsce zamieszkania – % czy kwota vs. model oparty o szacowanie kosztów odtworzenia dotychczasowej stopy życiowej);
   2. ogólne ujednolicenie procedury wywłaszczenia (ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym i gospodarce nieruchomościami vs. Ustawa o transporcie kolejowym i „spec” ustawa drogowa), tj. wybór modelu, czy skutek prawno rzeczowy następuje w decyzji o meritum inwestycji (model kolejowo-drogowy), czy jednak w odrębnej decyzji o wywłaszczeniu (pozostałe inwestycje celu publicznego);
   3. ujednolicenie zasad nadawania decyzjom rygoru natychmiastowej wykonalności (podstawy wydania, w tym nierozwiązany problem lokali zamiennych, skutki dla wysokości odszkodowania).

1. Ogólny problem doręczeń w prawie polskim:
   1. postulat obowiązku posiadania elektronicznego adresu do doręczeń lub obowiązku wskazania adresu fizycznego, z tel. zawiadomieniem o piśmie do doręczenia przez sms;
   2. problem prawa do urlopu w kontekście fikcji doręczenia – postulat prawa obywatela do wskazania okresów, gdy termin doręczenia ulega przesunięciu;
   3. doręczenie miedzy organami władzy publicznej – postulat nakazu wstępnego doręczenia poprzez środki komunikacji elektronicznej, w celu skrócenia terminów.